Ontwerpen in BIM wordt binnen de bouw steeds meer gemeengoed. Zo werkt bouwbedrijf Dura Vermeer inmiddels al haar nieuwbouwprojecten uit in een Bouw Informatie Model (BIM). Een bewuste keuze, volgens Jeffrey Truijens, Informatie- & Procescoördinator bij Dura Vermeer, omdat hiermee de kans op fouten aanzienlijk wordt beperkt.
Tekst: Lieke van Zuilekom | Klantinterview in opdracht van BUVA (2019)
“Wij geloven in de kracht van digitalisering”, vertelt hij. “Interpretatie is al jaren een groot probleem in de bouw. In de traditionele informatie-aanlevering hanteert iedereen zijn eigen uitwerkwijze, benamingen, codes, legenda’s en structuren, die door de andere partijen geïnterpreteerd moeten worden. Communicatieruis en outen liggen hierdoor op de loer, waar BIM een passende oplossing voor biedt. Onder andere door informatie in drie dimensies te delen, conform de fysieke bouwsituatie. In het model kan eenvoudig worden samengewerkt, modellen kunnen over elkaar worden gelegd en vergeleken en de communicatie is veel eenduidiger. Eventuele clashes worden al in een vroeg stadium herkend en ondervangen, waardoor de ontwerpinformatie flink verbetert. Bovendien kunnen details beter worden afgestemd. Met de overige bouwpartijen, maar ook met de eindgebruiker, die beter inzicht krijgt in zijn gebouw.”
Tijd voor een volgende stap
“Wat wij zien, is dat Nederland het 3D-aspect van BIM steeds beter onder controle krijgt”, vertelt Truijens. “Het is daarom tijd voor een volgende stap: de verdere informatisering van het model. Want in de (hoeveelheid) informatie die wij in de modellen stoppen en in de manier waarop we dit doen, is nog veel te winnen. Vandaag de dag worden naast het BIM-model nog veel separate documenten bijgehouden. Dit zorgt niet alleen voor dubbele informatie, maar kan ook leiden tot tegenstrijdigheden en fouten. Zonde en onnodig, want het BIM-model kan in een groot deel van de informatiebehoefte voorzien. Alle belangrijke en actuele thema’s – denk aan duurzaamheid, circulariteit en grip op kosten, tijd en planning – kunnen hierin worden meegenomen, waardoor een nog beter inzicht ontstaat.”
Uniforme informatie-aanlevering
Om hier optimaal invulling aan te geven, moeten partijen zich beseffen dat BIM meer is dan sec een 3D-weergave, vindt Truijens. “Bovendien moeten we nog meer en beter samenwerken, met alle stakeholders. Een juiste en uniforme informatie-aanlevering is daarbij onontbeerlijk.” Niet voor niets nam een aantal partijen – waaronder Dura Vermeer – drie jaar geleden het initiatief om een standaard structuur voor de aan te leveren BIM-informatie te bedenken. Er werden o.a. afspraken gemaakt over het uitwisselformaat, de te hanteren basisstructuur en het borgen van objectinformatie, die voortaan worden aangeleverd volgens BIM basis ILS (informatieleveringsspecificatie). “Inmiddels wordt deze toepassingsrichtlijn marktbreed gedragen en zijn al meer dan 350 partijen aangehaakt. Hieronder bevinden zich niet alleen gemeenten, opdrachtgevers, aannemers, installatie-adviseurs, leveranciers, producenten, installateurs, adviseurs, architecten en constructeurs, maar ook onderwijsinstellingen. Voorbeelden van fabrikanten en toeleveranciers zijn o.a. VBI, Geelen Beton, Betonson, Ruwbouwgroep, KONE, Berkvens, VEBO, Timmerfabriek Suselbeek en BUVA.”
BUVA en Dura Vermeer werken vaak samen op projecten, vertelt Truijens. “Tijdens deze projecten hebben we regelmatig contact, om te kijken hoe we processen kunnen verbeteren en versimpelen. Een mooi voorbeeld hiervan is project Pontsteiger, waarin we voor het eerst op BIM-niveau hebben samengewerkt.”
Project Pontsteiger
Pontsteiger is één van de markantste hoogbouwprojecten die in de afgelopen jaren op de oevers van het Amsterdamse IJ zijn gerealiseerd. De 90 meter hoge woontoren biedt plaats aan 252 huur- en 66 koopappartementen en valt op door zijn bijzondere ontwerp. In 2019 won het gebouw de prijs voor BNA Beste Gebouw van het Jaar 2019. Daarnaast is Pontsteiger winnaar van de internationale buildingSMART Award 2018 binnen de categorie ‘Construction’. Arons en Gelauff Architecten stond in voor het ontwerp van het woongebouw. In een bouwcombinatie met De Nijs was Dura Vermeer verantwoordelijk voor de ontwikkeling en bouw. “Om de uitdagingen rondom de omgevingsvergunning te tackelen, moesten we snel tot een goed, integraal ontwerp komen”, vertelt Truijens. “BIM gaf hier op uitstekende wijze invulling aan. In dit project hebben we gekozen voor een open samenwerking, met open standaarden. Na het afronden van het voorontwerpen tot en met de realisatie, waaraan alle ontwerpende én vele leverende partijen hun steentje hebben bijgedragen. In totaal zijn meer dan 350 unieke modellen gemaakt, waarvoor meer dan 4.000 versies de revue zijn gepasseerd. We hebben het project tot in detail uitgeëngineerd, waarna zoveel mogelijk elementen zijn geprefabriceerd. Hierdoor konden we zeer snel bouwen, zonder in te boeten aan kwaliteit.”
Vorm of data?
BIM bestaat grofweg uit twee aspecten: de geometrie/vorm van het gebouw en de informatie/data die hieraan gekoppeld is. “Van alle onderdelen die je aan het model toevoegt, moet je je afvragen wat hun belang in het totale model en proces is”, meent Truijens. “Want wat is bijvoorbeeld het belang van de geometrie van een deurkruk, in het totale bouwkundige model? De deurkruk zal ‘nergens’ clashes veroorzaken… Moet je dan het fysieke ontwerp wel in je BIM-model opnemen, of is alleen de productinformatie voldoende? In dit project kozen wij voor het laatste. In plaats van enorme deurstaten en hang- en sluitwerklijsten is gekozen om de relevante productinformatie in het BIM-model op te nemen. Zodat alle relevante bouwpartijen, maar ook de beheerder in één oogopslag kunnen zien welke producten bij welke deur horen. Van de sloten, sluitplaten en scharnieren tot en met de deurdrangers, cilinders en het beslag.”
“In nauwe samenwerking met Dura Vermeer, De Nijs, Arons en Gelauff Architecten en deurfabrikant Kegro hebben wij de juiste parameters voor dit project bepaald”, vertelt Ruud Wesselius, Projectbegeleider bij BUVA. “Vervolgens kregen we van de ontwikkel- en bouwcombinatie een Excel-bestand aangereikt, waarin we onze productdata hebben verwerkt. Inclusief bijbehorende artikelnummers. Elke deur is daarbij voorzien van een uniek nummer, die overeenkomt met de verdieping en plaats in het gebouw. Onder andere in de onderhoud- en beheerfase biedt dit grote voordelen, omdat eventueel defecte producten nog eenvoudiger besteld kunnen worden. Zonder risico op foutieve bestellingen. Om een snelle verwerking van ons hang- en sluitwerk mogelijk te maken en het milieu zo minimaal mogelijk te belasten, hebben we al onze producten per deur in speciale statiegeldkratjes aangeleverd. De sloten, sluitplaten en scharnieren zijn bezorgd bij Kegro, die alle deuren in de fabriek in Groesbeek heeft voorbereid. De deurdrangers, cilinders en alle beslag hebben we just-in-time op de bouwplaats afgeleverd.”
Eerste kennismaking met BIM
“Project Pontsteiger was onze eerste kennismaking met BIM”, vertelt Wesselius. “Maar inmiddels merken we dat de vraag van aannemerspartijen om hang- en sluitwerkgegevens aan het BIM-model toe te voegen, stijgt. Op dit moment voeren we diverse gesprekken met aannemers, om te kijken hoe we hier het best invulling aan kunnen geven. Inmiddels hebben alle projectbegeleiders een Solibri cursus gevolgd, waardoor we met een Model Checker door het BIM-model kunnen navigeren en de beschikbare informatie kunnen inzien, controleren en waar nodig verbetervoorstellen kunnen doen, met een soepele uitvoering als uitgangspunt.” Truijens: “In project Pontsteiger heeft BUVA zich 100% opengesteld om het BIM-traject te onderzoeken. Veel bedrijven kunnen hier een voorbeeld aan nemen. Wat je vaak ziet in de markt, is dat bedrijven advies inwinnen bij softwarebedrijven of consultants en direct complete BIM-bibliotheken aanleggen. Zonder na te gaan of het proces hierbij gebaat is. Met BUVA daarentegen zijn we de open dialoog aangegaan. Samen hebben we gekeken naar de beste BIM-invulling, waarbij we al gauw ontdekten dat de data van de producten belangrijker is dan de vorm. Daarmee hebben we direct de essentie van BIM weten te vangen, namelijk goed communiceren en samenwerken aan een efficiënt en kwalitatief hoogwaardig gebouwontwerp.”