Onder het motto ‘Open De Koepel’ krijgt de voormalige koepelgevangenis in Haarlem een nieuwe publieke bestemming, met academisch onderwijs als kloppend hart. Tijdens de transformatie blijft de unieke monumentale uitstraling van het gebouw behouden, terwijl de toon en het gebruik een complete metamorfose ondergaan. Het enorme volume van De Koepel vraagt om een afgewogen klimaatconcept, evenals om slimme licht- en krachtinstallaties.
Tekst: Lieke van Zuilekom | Artikel geschreven voor Isolectra (juli 2021)
De Koepel, één van de drie koepelgevangenissen in Nederland, is tussen 1899 en 1901 gebouwd volgens het Panopticon-principe. De voormalige gevangenis heeft een ronde vorm met langs de buitenmuur vier gestapelde ringen met in totaal 240 cellen, waarop de bewaarders vanuit het grote middengebied vrij zicht hadden. De Haarlemse stichting Panopticon heeft het koepelgebouw sinds de sluiting in 2016 in eigendom en is initiatiefnemer van de herontwikkeling. Naast een universiteit zal het rijksmonumentale gebouw onderdak gaan bieden aan een bioscoop, een innovatiecentrum voor midden- en kleinbedrijf, horeca, een gamemuseum en een expositieruimte. Voor het ontwerp en de realisatie van de gebouwgebonden installaties heeft de stichting een overeenkomst gesloten met Unica Building Projects.
Eenvoudige montage, snelle doorlooptijd
Unica is onder andere verantwoordelijk voor de klimaatbeheersing, sanitaire installaties, meet- en regeltechniek, stroomvoorzieningen, databeveiliging en brandveiligheidsinstallaties in De Koepel. Voor de stroomvoorziening nam de totaalinstallateur al in de tenderfase contact op met Isolectra. “Om de montage te vereenvoudigen, rekening houdend met de korte doorlooptijd, heb ik het bouwproces met projectmanager Albert Rietveld, lead engineer Dick Wijnants en hoofd uitvoerder Martin Kriek van Unica geïnventariseerd of en hoe het project stekerbaar uitgevoerd kon worden”, vertelt Frans van Loon, Key Accountmanager bij Isolectra. “Hoe konden de licht- en krachtinstallaties het best worden opgebouwd? Voor de stroomverdeling is bovenin De Koepel Wieland vlakband met een nominale geleiderdoosnede van 5×10 mm²/50A aangebracht. In totaal gaat het om vier stukken driefase vlakband, vanaf waar de stroomverdeling naar de voormalige cellen is opgebouwd. Voor montage bovenop de vlakband hebben wij in samenwerking met Unica twintig aftakkasten met 3x16A installatieautomaten ontworpen. Vanaf hier wordt de installatie volledig stekerbaar opgebouwd.”
Stekerbare installaties op projectmaat
Vanaf bovenin De Koepel wordt steeds een Wieland-snoer naar beneden door de schacht geleid, vertelt Van Loon. “Dit snoer passeert op vier lagen een cel, die na de oplevering dienst zal doen als kantoortje. Ook voor de 240 cellen hebben wij samen met Unica een projectspecifieke aftakkast ontworpen. Om de monumentale uitstraling niet te beïnvloeden, moesten de aftakkasten ingepast worden in een bouwkundige koof. Hierdoor waren we gebonden aan strikte maatvoeringen. Geen probleem echter voor Wieland, die exact op klantmaat kan leveren. Gekozen is voor aftakkastjes in plaatstaal, die in een MDF-plaat van 15 mm kunnen zakken en beschikken over een nette afwerkrand. Hierdoor zijn de zaagsnedes niet zichtbaar en wordt een hoogwaardige look & feel geborgd. Elke aftakkast beschikt over één installatie-automaat, één stekerbare Wieland-aansluiting voor de verlichting en één stekerbare Wieland-aansluiting voor de wandcontactdozen.”